Business
Rìu Bạc Đôi
Hãy quay về thời điểm này năm 2018 lúc bạn bước ra khỏi phòng chiếu phim của “Avengers: Infinity War”. Cái kết phim để lại một dấu chấm hỏi to đùng. Một nửa dân số vũ trụ lúc bấy giờ, bao gồm cả các anh hùng của chúng ta và những kẻ phản diện, một cách ngẫu nhiên, người có người không, biến mất trong cú nháy mắt của Thanos (Josh Brolin). Vậy là hết phim.
Vậy làm cách nào để biệt đội Avengers cố gắng cứu lại nhân loại trong “Endgame”?
Câu trả lời ngắn gọn là: Tụi nó du hành xuyên thời gian, và sử dụng một đống những thuật ngữ khoa học khiếm người ta nghe phải há hốc mồm kinh ngạc, chẳng hạn như lượng tử cơ học, mệnh đề tiếng Đức, giá trị bản địa và dải Möbius đảo ngược trong phim.
Marvel chưa từng đưa vào phim của mình 1 thứ vô lí và đầy tranh cãi như "cỗ máy thời gian". Nên sẽ có vài đứa nói vô lí. Tui ban đầu cũng thấy vậy. Tuy nhiên thực ra thì những khái niệm du hành thời gian trong “Endgame” có liên quan đến những thành tựu khoa học và vật lí rất gần đây trong đời thật nên nói Marvel vô lí là không có căn cứ.
Chưa tin hả? Vậy thì bây giờ hãy cùng mình nín thở và bước vào khoa học lượng tử và liệu nó có vô lí vl không ha.
101 câu hỏi vì sao về du hành thời gian?
Trước khi đọc thì nên nhớ rằng: thứ có thể hồi sinh được cái chết của nửa vũ trụ cũng chính là thứ đã giết chết nửa vũ trụ - 6 Viên đá Vô cực.
Vấn đề là, sau khi Thanos sau khi cho “bay màu” nửa vũ trụ rồi, 6 viên đá đó cũng mất mẹ luôn rồi thì còn lấy đâu mà hồi phục? Nên để lấy 6 viên đá đó, biệt đội Avengers phải du hành thời gian về quá khứ, tới những vùng đất riêng của từng siêu anh hùng (ví dụ như Thor sẽ quay về lại Asgard) để thu thập lại sao cho đủ 6 viên đá đó.
Tóm lại, giải đáp câu hỏi ở trên, du hành thời gian có vô lí hông? Không. Bằng chứng: thuyết tương đối của Einstein cho rằng du hành thời gian có thể khả thi. Nên Avengers du hành thời gian cũng là có thể khả thi.
Điều Avengers cần làm duy nhất là di chuyển với tốc độ ánh sáng và ola! chào mừng tới quá khứ. Giờ ta chỉ cần đi lấy những viên đá vô cực thôi và điều đó có thể thay đổi tương lai.
Nhưng liệu nó có đơn giản như đang giỡn vậy không? Bạn có thể quay lại 1 lần nữa hay không? Dưới đây là một vài thách thức và giải pháp có thể đã được sử dụng.
A. Tranh cãi về "Nghịch lí Ông nội"
Du hành ngược thời gian có thể gây ra sự mâu thuẫn logic rõ ràng trong thực tế, giống như “Nghịch lý Ông nội” nổi tiếng. Nghịch lý này đưa ra giả thuyết rằng, nếu bạn trở về quá khứ và giết ông nội bạn thì bạn sẽ không bao giờ được sinh ra, tuy nhiên, nếu bạn không được sinh ra, thì làm sao bạn có thể xuyên không và làm điều đó.
Một số nhà khoa học đề ra một số định lí về vòng lặp thời gian. Trong số đó có một vài cho rằng vòng lặp thời gian là không có thật nên chuyện du hành thời gian không thể xảy ra.
Nhưng Einstein, người có thể cãi lại được hết mọi thứ. Einstein cho rằng nếu ta xoay 360 độ 1 cái hố đen vũ trụ thì ta cũng sẽ làm đảo lộn được không gian và thời gian. Gần đây ảnh chụp hố đen, với một mặt sáng và một mặt tối hơn, đã chứng minh được điều này.
B. Quay lại “Endgame” và thuyết Đa Vũ trụ
Từ đầu phim, các nhân vật Avengers đã đùa giỡn về những bộ phim có yếu tố du hành thời gian khác như “Back to the Future” hay series “Terminator”. Những phim này sẽ kiểu nếu bạn xuyên không giết ông nội thành công, ba bạn sẽ không sinh ra nhưng bạn vẫn sẽ có mặt trên đời. Tuy nhiên, nếu như theo vấn đề (A) thì lại RẤT VÔ LÝ.
Nhưng đạo diễn của “Endgame” đã chọn đi theo một con đường khác, một cách hiểu khác về thay đổi chi tiết trong quá khứ mà không gặp phải vấn đề (A). Đây được gọi là “Thuyết Đa Thế giới” trong vật lí. Nếu Avengers quay về và thay đổi một chi tiết trong quá khứ, nó sẽ đồng thời tạo ra một thế giới mới với kết quả của sự thay đổi trong quá khứ đó và vẫn tiếp diễn song hành với thế giới thực.
Nghĩa là khi Avengers quay trở lại quá khứ để thu thập đủ bảy viên đá vô cực, nó sẽ tạo thành thêm một thế giới nơi 1 nửa vũ trụ kia không bị giết (gọi là thế giới 2) vì Thanos không có đủ 6 viên đó, và nó tiếp diễn song hành với thế giới đã bị giết một nửa (thế giới 1).
Và để kết thúc sự phân hoá về 2 thế giới, sau khi giải quyết xong xuôi mọi chuyện, Avengers sẽ quay trở lại quá khứ để trả lại 6 viên đá đó. Như vậy, quá khứ sẽ xem như không bị thay đổi, 6 viên đá sẽ vẫn còn đó trong quá khứ, nhưng tương lai thay đổi, thế giới 2 sẽ thế chỗ của thế giới 1. Vậy là dân số vũ trụ được phục hồi.
Trên lí thuyết và trên tính toán của các siêu anh hùng là vậy nhưng liệu nó có thành công?
C. Cơ học lượng tử
Cơ học lượng tử là thuật ngữ được lặp đi lặp lại rất nhiều lần trong “Endgame” và trên thực tế có nhiều học thuyết về du hành thời gian sử dụng cơ học lương tử. Một vài thuyết này thậm chí có thể giải quyết vấn đề (A).
Lưu ý là trong cơ học lượng tử, hạt nguyên tử giống như các sóng xác suất không rõ ràng nên bạn không thể biết được chính xác hạt đang nằm ở đâu và hướng di chuyển của nó. Bạn chỉ biết được nó có khả năng nằm ở đó hay không mà thôi.
David Deutsch, một nhà vật lí học người Anh được nhắc đến trong Endgame, đã từng lập luận rằng kết hợp điều trên với Thuyết Đa thế giới, vấn đề (A) ("Nghịch lí Ông nội") sẽ biến mất nếu bạn thực hiện mọi thứ một cách xác suất.
Giống như các hạt, người quay ngược thời gian chỉ có một xác suất nhất định giết chết ông nội của họ, phá vỡ vòng lặp nhân quả. Điều này đã được mô phỏng thành công.
Mấy cái biệt ngữ trong khoa học lượng tử nó ngộ còn hơn tất cả những gì đạo diễn và cả nhà khoa học có thể tưởng tượng ra nên bạn không hiểu cũng đúng. Các nhà khoa học cũng thấy vậy nhưng không biết chứng minh sao và giải thích sao cho logic nên thôi dẹp đi. Miễn nó xảy ra là có thật! Khoa học sẽ chứng minh sau.
Một số thuật ngữ xuất hiện trong bộ phim
Du hành thời gian có rất nhiều biện ngữ, một số thì dùng OK, một số đặt cái tên để làm màu cho vui nữa. Dưới đây là một số
1. Giá trị bản địa "Eigenvalues": Tony Stark và Bruce Banner đề cập tới "giá trị bản địa" khi thảo luận về du hành thời gian. Đây là ví dụ của việc sử dụng thuật ngữ toán học để làm màu, để cho người ta thấy mình professional, dạng vậy, chứ nó cũng không liên quan lắm.
Nhận định: Vậy cuối cùng nếu không làm màu, ý của Tony Stark muốn nói, giá trị bản địa nghĩa, là một bài toán khó. Tuy nhiên, đây chỉ là một khái niệm cơ bản và dễ trong đại số tuyến tính.
2. Thang đo Planck "Planck scale": là cách đo mọi thứ có kích thước rất nhỏ. Planck chiều dài, plank thời gian, plank trọng lượng dùng trong vật lí để đo lường thứ gì đó siêu nhỏ. 1 Planck độ dài bằng 1.616 × 10^(-35)m. Nhỏ tí xíu.
Và đó cũng là khoảng cách mà ánh sáng truyền đi, nó chỉ mất 1 Plank thời gian mà thôi - nghĩa là nó rất nhanh. Đối với phim du hành thời gian như “Endgame” thì sử dụng biện ngữ này để thảo luận thì nó không xa vời lắm.
Nhận định: Planck có liên quan tới du hành thời gian và “Endgame” sử dụng thuật ngữ này là chấp nhận được.
3. Dải Mobius đảo ngược: Tóm lại thì dải Mobius bình thường là một cái dải băng, dải lụa... đầu với đuôi nó bị dính lại và nó bị xoắn một lần. Bạn cũng có thể lấy giấy ra cắt thành băng, xoắn 1 lần rồi dàn băng keo lại. Vậy là bạn cũng có dải Mobius! không có gì ghê gớm hết. Dải Mobius có nhiều các tính chất toán học thú vị.
Nhưng! Hình như Marvel đã lỡ đi quá xa về giải Mobius vì nó khá ít liên quan tới du hành thời gian và nghịch lí (A).
Nhận định: làm màu y chang "giá trị bản địa" luôn.
Kết luận:
Nhìn từ góc độ khoa học, rất thú vị khi có một bộ phim mới dựa trên thuyết du hành thời gian. Và bộ phim không làm khó người xem khi nó có nhiều thật ngữ và ngụ ý.
Một số thuật ngữ toán học được sử dụng đúng. Cốt truyện của Endgame cũng đã cố tạo ra sự hợp lí về logic du hành thời gian.
Du hành thời gian còn khá xa lạ nhưng nó thu hút sự chú ý của các nhà khoa học. Và nếu đặt nó lên bàn cân với những thứ còn xa lạ hơn nhưng đã xuất hiện trong phim hành động như bay, thu nhỏ thành nguyên tử, phá huỷ một nửa vũ trụ,... thì du hành thời gian có lẽ thực tế hơn.
Source: facebook. com/ HeartUSUK/photos/a. 900665180021645/2237230849698398
Vậy làm cách nào để biệt đội Avengers cố gắng cứu lại nhân loại trong “Endgame”?
Câu trả lời ngắn gọn là: Tụi nó du hành xuyên thời gian, và sử dụng một đống những thuật ngữ khoa học khiếm người ta nghe phải há hốc mồm kinh ngạc, chẳng hạn như lượng tử cơ học, mệnh đề tiếng Đức, giá trị bản địa và dải Möbius đảo ngược trong phim.
Marvel chưa từng đưa vào phim của mình 1 thứ vô lí và đầy tranh cãi như "cỗ máy thời gian". Nên sẽ có vài đứa nói vô lí. Tui ban đầu cũng thấy vậy. Tuy nhiên thực ra thì những khái niệm du hành thời gian trong “Endgame” có liên quan đến những thành tựu khoa học và vật lí rất gần đây trong đời thật nên nói Marvel vô lí là không có căn cứ.
Chưa tin hả? Vậy thì bây giờ hãy cùng mình nín thở và bước vào khoa học lượng tử và liệu nó có vô lí vl không ha.
101 câu hỏi vì sao về du hành thời gian?
Trước khi đọc thì nên nhớ rằng: thứ có thể hồi sinh được cái chết của nửa vũ trụ cũng chính là thứ đã giết chết nửa vũ trụ - 6 Viên đá Vô cực.
Vấn đề là, sau khi Thanos sau khi cho “bay màu” nửa vũ trụ rồi, 6 viên đá đó cũng mất mẹ luôn rồi thì còn lấy đâu mà hồi phục? Nên để lấy 6 viên đá đó, biệt đội Avengers phải du hành thời gian về quá khứ, tới những vùng đất riêng của từng siêu anh hùng (ví dụ như Thor sẽ quay về lại Asgard) để thu thập lại sao cho đủ 6 viên đá đó.
Tóm lại, giải đáp câu hỏi ở trên, du hành thời gian có vô lí hông? Không. Bằng chứng: thuyết tương đối của Einstein cho rằng du hành thời gian có thể khả thi. Nên Avengers du hành thời gian cũng là có thể khả thi.
Điều Avengers cần làm duy nhất là di chuyển với tốc độ ánh sáng và ola! chào mừng tới quá khứ. Giờ ta chỉ cần đi lấy những viên đá vô cực thôi và điều đó có thể thay đổi tương lai.
Nhưng liệu nó có đơn giản như đang giỡn vậy không? Bạn có thể quay lại 1 lần nữa hay không? Dưới đây là một vài thách thức và giải pháp có thể đã được sử dụng.
A. Tranh cãi về "Nghịch lí Ông nội"
Du hành ngược thời gian có thể gây ra sự mâu thuẫn logic rõ ràng trong thực tế, giống như “Nghịch lý Ông nội” nổi tiếng. Nghịch lý này đưa ra giả thuyết rằng, nếu bạn trở về quá khứ và giết ông nội bạn thì bạn sẽ không bao giờ được sinh ra, tuy nhiên, nếu bạn không được sinh ra, thì làm sao bạn có thể xuyên không và làm điều đó.
Một số nhà khoa học đề ra một số định lí về vòng lặp thời gian. Trong số đó có một vài cho rằng vòng lặp thời gian là không có thật nên chuyện du hành thời gian không thể xảy ra.
Nhưng Einstein, người có thể cãi lại được hết mọi thứ. Einstein cho rằng nếu ta xoay 360 độ 1 cái hố đen vũ trụ thì ta cũng sẽ làm đảo lộn được không gian và thời gian. Gần đây ảnh chụp hố đen, với một mặt sáng và một mặt tối hơn, đã chứng minh được điều này.
B. Quay lại “Endgame” và thuyết Đa Vũ trụ
Từ đầu phim, các nhân vật Avengers đã đùa giỡn về những bộ phim có yếu tố du hành thời gian khác như “Back to the Future” hay series “Terminator”. Những phim này sẽ kiểu nếu bạn xuyên không giết ông nội thành công, ba bạn sẽ không sinh ra nhưng bạn vẫn sẽ có mặt trên đời. Tuy nhiên, nếu như theo vấn đề (A) thì lại RẤT VÔ LÝ.
Nhưng đạo diễn của “Endgame” đã chọn đi theo một con đường khác, một cách hiểu khác về thay đổi chi tiết trong quá khứ mà không gặp phải vấn đề (A). Đây được gọi là “Thuyết Đa Thế giới” trong vật lí. Nếu Avengers quay về và thay đổi một chi tiết trong quá khứ, nó sẽ đồng thời tạo ra một thế giới mới với kết quả của sự thay đổi trong quá khứ đó và vẫn tiếp diễn song hành với thế giới thực.
Nghĩa là khi Avengers quay trở lại quá khứ để thu thập đủ bảy viên đá vô cực, nó sẽ tạo thành thêm một thế giới nơi 1 nửa vũ trụ kia không bị giết (gọi là thế giới 2) vì Thanos không có đủ 6 viên đó, và nó tiếp diễn song hành với thế giới đã bị giết một nửa (thế giới 1).
Và để kết thúc sự phân hoá về 2 thế giới, sau khi giải quyết xong xuôi mọi chuyện, Avengers sẽ quay trở lại quá khứ để trả lại 6 viên đá đó. Như vậy, quá khứ sẽ xem như không bị thay đổi, 6 viên đá sẽ vẫn còn đó trong quá khứ, nhưng tương lai thay đổi, thế giới 2 sẽ thế chỗ của thế giới 1. Vậy là dân số vũ trụ được phục hồi.
Trên lí thuyết và trên tính toán của các siêu anh hùng là vậy nhưng liệu nó có thành công?
C. Cơ học lượng tử
Cơ học lượng tử là thuật ngữ được lặp đi lặp lại rất nhiều lần trong “Endgame” và trên thực tế có nhiều học thuyết về du hành thời gian sử dụng cơ học lương tử. Một vài thuyết này thậm chí có thể giải quyết vấn đề (A).
Lưu ý là trong cơ học lượng tử, hạt nguyên tử giống như các sóng xác suất không rõ ràng nên bạn không thể biết được chính xác hạt đang nằm ở đâu và hướng di chuyển của nó. Bạn chỉ biết được nó có khả năng nằm ở đó hay không mà thôi.
David Deutsch, một nhà vật lí học người Anh được nhắc đến trong Endgame, đã từng lập luận rằng kết hợp điều trên với Thuyết Đa thế giới, vấn đề (A) ("Nghịch lí Ông nội") sẽ biến mất nếu bạn thực hiện mọi thứ một cách xác suất.
Giống như các hạt, người quay ngược thời gian chỉ có một xác suất nhất định giết chết ông nội của họ, phá vỡ vòng lặp nhân quả. Điều này đã được mô phỏng thành công.
Mấy cái biệt ngữ trong khoa học lượng tử nó ngộ còn hơn tất cả những gì đạo diễn và cả nhà khoa học có thể tưởng tượng ra nên bạn không hiểu cũng đúng. Các nhà khoa học cũng thấy vậy nhưng không biết chứng minh sao và giải thích sao cho logic nên thôi dẹp đi. Miễn nó xảy ra là có thật! Khoa học sẽ chứng minh sau.
Một số thuật ngữ xuất hiện trong bộ phim
Du hành thời gian có rất nhiều biện ngữ, một số thì dùng OK, một số đặt cái tên để làm màu cho vui nữa. Dưới đây là một số
1. Giá trị bản địa "Eigenvalues": Tony Stark và Bruce Banner đề cập tới "giá trị bản địa" khi thảo luận về du hành thời gian. Đây là ví dụ của việc sử dụng thuật ngữ toán học để làm màu, để cho người ta thấy mình professional, dạng vậy, chứ nó cũng không liên quan lắm.
Nhận định: Vậy cuối cùng nếu không làm màu, ý của Tony Stark muốn nói, giá trị bản địa nghĩa, là một bài toán khó. Tuy nhiên, đây chỉ là một khái niệm cơ bản và dễ trong đại số tuyến tính.
2. Thang đo Planck "Planck scale": là cách đo mọi thứ có kích thước rất nhỏ. Planck chiều dài, plank thời gian, plank trọng lượng dùng trong vật lí để đo lường thứ gì đó siêu nhỏ. 1 Planck độ dài bằng 1.616 × 10^(-35)m. Nhỏ tí xíu.
Và đó cũng là khoảng cách mà ánh sáng truyền đi, nó chỉ mất 1 Plank thời gian mà thôi - nghĩa là nó rất nhanh. Đối với phim du hành thời gian như “Endgame” thì sử dụng biện ngữ này để thảo luận thì nó không xa vời lắm.
Nhận định: Planck có liên quan tới du hành thời gian và “Endgame” sử dụng thuật ngữ này là chấp nhận được.
3. Dải Mobius đảo ngược: Tóm lại thì dải Mobius bình thường là một cái dải băng, dải lụa... đầu với đuôi nó bị dính lại và nó bị xoắn một lần. Bạn cũng có thể lấy giấy ra cắt thành băng, xoắn 1 lần rồi dàn băng keo lại. Vậy là bạn cũng có dải Mobius! không có gì ghê gớm hết. Dải Mobius có nhiều các tính chất toán học thú vị.
Nhưng! Hình như Marvel đã lỡ đi quá xa về giải Mobius vì nó khá ít liên quan tới du hành thời gian và nghịch lí (A).
Nhận định: làm màu y chang "giá trị bản địa" luôn.
Kết luận:
Nhìn từ góc độ khoa học, rất thú vị khi có một bộ phim mới dựa trên thuyết du hành thời gian. Và bộ phim không làm khó người xem khi nó có nhiều thật ngữ và ngụ ý.
Một số thuật ngữ toán học được sử dụng đúng. Cốt truyện của Endgame cũng đã cố tạo ra sự hợp lí về logic du hành thời gian.
Du hành thời gian còn khá xa lạ nhưng nó thu hút sự chú ý của các nhà khoa học. Và nếu đặt nó lên bàn cân với những thứ còn xa lạ hơn nhưng đã xuất hiện trong phim hành động như bay, thu nhỏ thành nguyên tử, phá huỷ một nửa vũ trụ,... thì du hành thời gian có lẽ thực tế hơn.
Source: facebook. com/ HeartUSUK/photos/a. 900665180021645/2237230849698398
)
