Canonical - công ty đứng sau hệ điều hành Ubuntu, vừa công bố một tin vui: phiên bản Ubuntu 25.10 sắp tới dự kiến ra mắt vào tháng 10/2025 sẽ hỗ trợ chạy giao diện Desktop hoàn chỉnh trên các máy của nhóm người dùng đang sử dụng kiến trúc RISC-V.
Kiến trúc RISC-V là gì ?
- Đây là kiến trúc vi xử lý mới, miễn phí và mã nguồn mở.
- Bạn có thể dùng kiến trúc RISC-V để thiết kế chip, phát triển phần mềm hoặc nghiên cứu mà không vi phạm luật.
- Các công ty lớn như Google, NVIDIA, Qualcomm, Alibaba, v.v.. đang rất quan tâm đến RISC-V để tiết kiệm chi phí và chủ động hơn về công nghệ thay vì phải trả phí bản quyền khi dùng các hệ kiến trúc khác (ARM, x86).
Canonical đang làm gì ?
1. Mang giao diện Ubuntu Desktop lên kiến trúc RISC-V
- Hiện tại Ubuntu chỉ hỗ trợ RISC-V ở bản Server hoặc giả lập (không có giao diện đồ họa mà chỉ có dòng lệnh) nhưng với thay đổi sắp tới, bạn đã có thể dùng giao diện Desktop đầy đủ như trên cách sử dụng thông thường. Đây được xem như là một bước đột phá và là tin vui với người dùng phổ thông cũng như các nhà phát triển.
2. Nhưng, tin buồn là chỉ hỗ trợ những máy có kiến trúc RISC-V đời mới (chuẩn RVA23)
- Các máy đủ mạnh để có thể chạy được phiên bản này sẽ phải đạt chuẩn RVA23 tương ứng với các phần cứng mới, những máy yếu hoặc đời cũ sẽ không chạy được bởi khi đạt chuẩn - máy có thể: xử lý dữ liệu nhanh hơn, hỗ trợ đồ họa và hệ thống ảo hóa tốt hơn đồng thời chạy được nhiều ứng dụng nặng đô.
- Bạn không thể bypass để sử dụng các phần cứng cũ do phiên bản 25.10 sẽ bao gồm một cơ chế để phát hiện có tương thích hay không.
- Đồng nghĩa với việc muốn trải nghiệm Ubuntu Desktop trên kiến trúc RISC-V bạn phải đợi các thiết bị mới hỗ trợ chuẩn RVA23 hoặc dùng giả lập QEMU thử nghiệm trước. Một số hãng như SiFive, StarFive và DeepComputing đang phối hợp với Canonical để ra mắt phầ cứng tương thích chuẩn mới.
- Nếu bạn đang dùng hệ máy cũ như Orange Pi RISC-V, VisionFive 2 đời đầu thì bạn vẫn phải sử dụng tiếp Ubuntu 24.04 LTS (vẫn được cập nhật tới 2029).
Bên cạnh những thay đổi trên dành cho người dùng RISC-V, Ubuntu 25.10 được hứa hẹn sẽ mang đến cho nhóm người dùng thông thường:
- Trải nghiệm Wayland mượt mà hơn trên GPU NVIDIA.
- Hỗ trợ đầy đủ chức năng cho công nghệ "tốc độ làm mới có thể thay đổi" Variable Refresh Rate (VRR) trên các màn hình tương thích.
- Mã hóa toàn bộ ổ đĩa Full Disk Encryption (FDE) được hỗ trợ bởi TPM.
- Cải thiện quyền hạn trong hệ thống.
- Cho phép người dùng doanh nghiệp tải xuống và dùng các tệp cấu hình cài đặt trực tiếp từ Landscape.
- Sử dụng các tài liệu hướng dẫn sử dụng kiểu mới mang tính chiến lược.
...
Phiên bản BETA của Ubuntu 25.10 dự kiến ra mắt vào ngày 18/09/2025 trong khi bản chính thức sẽ ra mắt vào ngày 09/10/2025 với nhân Linux 6.17, GNOME 49 và nhiều ứng dụng mới như Loupe, Ptyxis, v.v..
Với tên mã Questing Quokka, chúng ta được biết tới loài "động vật hạnh phúc nhất thế giới" Quokka .. đây là một loài thú có túi nhỏ, có kích thước bằng con mèo nhà, thuộc họ Macropodidae (như kangaroo và wallaby). Chúng được biết đến với vẻ ngoài "hạnh phúc" và nụ cười thường trực trên khuôn mặt, thường sống ở các đảo nhỏ ngoài khơi bờ biển phía tây nam Australia, đặc biệt là đảo Rottnest và đảo Bald.
Nguồn:
Ubuntu Desktop 25.10 - The Questing Quokka Roadmap
As the Ubuntu 25.10 development cycle begins, I’m excited to share what’s on the horizon for Ubuntu Desktop. Questing Quokka, the final interim release before the next LTS, focuses on modernizing and expanding the desktop experience, platform support, and enterprise capabilities. Below are...
discourse.ubuntu.com
