malemkhoang
Rìu Chiến
Mời các bạn cùng khám phá nghệ thuật Bauhaus!
Nếu như bạn một lần đến với nước Đức, chắc chắn không khó để bạn tìm thấy Trường đại học Bauhaus-Weimar nổi tiếng về đào tạo kiến trúc xây dựng, thiết kế và mỹ thuật hiện nay. Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, Bauhaus là trường nghệ thuật tại Đức đầu tiên kết hợp thủ công và mỹ thuật khoảng từ 1919-1933. Và không chỉ dừng lại ở đó, những quan điểm về thiết kế tại trường Bauhaus phát triển thành phong trào thiết kế Bauhaus đỉnh cao, vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều đến cả nền thiết kế hiện đại.
Lịch sử hình thành và phát triển của Bauhaus
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918), nước Đức sống thiếu thốn và khổ sở trong cái bi kịch của lịch sử dành cho một quốc gia bại trận. Nghệ thuật Đức cũng bị tổn thương, bởi những chật vật của cuộc sống đã khiến giới nghệ sĩ Đức không còn sức cho sáng tạo.
Giữa suy tàn và u ám, kiến trúc sư Walter Gropius nhận ra những khuôn vàng thước ngọc của kiến trúc thời trước không còn phù hợp nữa. Ông trút bỏ những hoạ tiết rườm rà khỏi các bản thiết kế, rồi chối từ hẳn những định ước xưa cũ vốn kiểu cách và đồng bóng. Ngày 12.4.1919, chính quyền thành phố Weimar, thuộc bang Thüringen, miền trung nước Đức, cấp giấy phép cho Gropius lập học viện thiết kế Bauhaus quốc gia, trên cơ sở sáp nhập hai Trường Nghệ thuật Thủ công Weimar của Henry vande Veldo và Đại học Nghệ thuật Tạo hình của Đại Huân Tước tồn tại từ trước chiến tranh.
Gropius đặt tên trường là Bauhaus, dịch là ngôi nhà của các công trình (building house), nhưng theo Weimar Bauhaus-Universität, nó là viết tắt của "một sự háo hức với sự cởi mở, thử nghiệm, sáng tạo, liên kết chặt chẽ để thực hành công nghiệp và đa quốc gia". Hội đồng quản trị của trường Bauhaus ngoài Gropius còn có những tên tuổi nổi tiếng như thiên tài vật lý Albert Einstein, kiến trúc sư Ludwig Mies van der Rohe, và các danh hoạ, các nhà thiết kế nổi tiếng như Josef Albers, Lyonel Feininger, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Oskar Schlemmer…
Trong những năm đầu tiên của sự định hình, trường phái Bauhaus dừng lại trong các thể nghiệm về cân đối giữa thẩm mỹ và công năng ở những dự án nội thất hay ở việc chế tạo các vật dụng thường ngày như cái bàn, bộ ghế, những món đồ gốm, những cuộn giấy dán…Bauhaus hướng vào chủ nghĩa ấn tượng và tìm kiếm con đường cải cách riêng cho mình.
Những đặc trưng cơ bản của Thiết kế Bauhaus
William Morris, nhà thiết kế nổi tiếng người Anh vào cuối thế kỷ XIX từng nhận định: Nghệ thuật thật sự đạt đến đỉnh điểm khi nó đáp ứng được nhu cầu của xã hội, sau đó không nên có sự phân biệt giữa hình thể và chức năng.
Nói cách khác, cái đẹp cần phải luôn song hành cùng công năng. Quan điểm ấy đã ảnh hưởng đến những thế hệ thiết kế về sau, tiêu biểu là sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật đương đại ở Bauhaus. Phong cách De Stijl và trường phái thiết kế Nga cùng thời đại đồng thời có tác động lên những tác phẩm tại Bauhaus.
Vậy nên, các tác phẩm theo phong cách Bauhaus luôn đặt tính công năng lên hàng đầu thông qua ngôn ngữ hình học, hình khối đơn giản không trang trí. Tại Bauhaus các sản phẩm đều phải tuân thủ nguyên tắc "Thẩm mỹ đi liền với Công năng". Năm 1923, Bauhaus tiến hành cải cách với quan điểm mới: Nghệ thuật và công nghệ - sự kết hợp mới. Sản phẩm cần phải đáp ứng được tính thẩm mỹ dựa theo các tiêu chuẩn về thiết kế, đồng thời đảm bảo công năng và tính tiện dụng. Về mặt kiến trúc hay trang trí nội thất cũng vậy. Những công trình được xây dựng theo mảng, khối, không thừa cũng không thiếu. Những chi tiết cầu kỳ như thước cột La Mã, phù điêu, hoa văn uốn lượn được giảm đến mức tối thiểu.
Bên cạnh “Thiết kế đáp ứng công năng”, Bauhaus còn là sự thống nhất giữa nghệ thuật và thủ công mỹ nghệ. Walter Gropius khẳng định rằng: “Kiến trúc sư, họa sĩ, nhà điêu khắc, chúng ta đều phải trở về làm thợ thủ công! Ở đó không có gì là "Art Professional – nghệ thuật chuyên nghiệp". Không có sự khác biệt cơ bản giữa nghệ sĩ và thợ thủ công. Nghệ sĩ là một nghệ nhân cao quý…Một tền tảng của sự thủ công là cần thiết cho mọi nghệ sĩ. Nó là nguồn gốc là của sự sáng tạo.”
Những nhà thiết kế và những tác phẩm tiêu biểu.
Walter Adolph Gropius (1883 - 1969) và trường Đại học Bauhaus: Walter Adolph Gropius (18 tháng 5, 1883 tại Berlin – 5 tháng 7, 1969 tại Boston) là một kiến trúc sư người Đức và là người sáng lập ra trường phái Bauhaus. Ông là tác giả của rất nhiều các công trình kiến trúc nổi tiếng như Nhà máy giày Fagus (1910 – 1911) Alfeld, Đức; Khu nhà ở Siemenstadt (1929), Berlin, Đức; Khu chung cư Aluminum City Terrace, (1942-1944), New Kensington, Pennsylvania…
Tổ hợp trường Bauhaus đầy ấn tượng có ảnh hưởng đến nhiều tòa nhà hàng đầu thế kỷ 20. Thường được mô phỏng nhưng không bao giờ được xây tốt hơn, phong cách hình học nhọn của trường đã trở thành mô hình cho những căn hộ và văn phòng mà ngày nay chúng ta đang sống và làm việc. Công trình kiến trúc được xếp vào danh sách di sản của UNESCO này đã được sửa chữa lại một cách tuyệt vời sau khi bị lãng quên và sau những thiệt hại của chiến tranh. Nó vẫn là một trường cao đẳng và hiện đang được mở cửa đón du khách tham quan. Trong trường có một bảo tàng nhưng vật triển lãm đẹp nhất lại chính là tòa nhà. Vì luôn tràn ngập ánh sáng tự nhiên nên tòa nhà vẫn làm du khách cảm thấy mới mẻ và hiện đại đến nỗi khó có thể tin được nó đã được xây dựng từ năm 1925.
Sự đóng góp với kiến trúc của phong cách Bauhaus ngoài ra còn phải kể đến: Hannes Meyer (1889 – 1954) với năm tòa nhà chung cư ở thành phố Dessau gọi là Laubenganghäuser Dessau (Arcade Houses), Ludwig Mies van der Rohe (1886 – 1969), Wassily Wassilyevich Kandinsky (1866 – 1944)…Bauhaus còn gây ảnh hưởng với những tác phầm đồ họa và mở ra con đường đồ họa mới – nghệ thuật chữ (typography) mà nhà nghệ sĩ đóng góp là Jan Tschichold (1902 – 1914),Joost Schmidt …
Cuối cùng cái tên Bauhaus không chỉ đơn thuần là một cái tên của một trường học mà nó đã trở thành một cái tên của một phong cách, một thời kỳ nghệ thuật gắn liền với sự phát triển của lịch sử nghệ thuật, kiến trúc trên thế giới. Những tư tưởng của Bauhaus đã và vẫn tiếp tục là cầu nối giữa mỹ thuật, nghệ thuật, tính ứng dụng, thực hành của nó cho cuộc sống. Bauhaus cũng là một trong nhưng tiền đề xây dựng nên xu hướng Thiết kế Chức năng, Thiết kế Tối giản của nền thiết kế hiện đại.
Nếu như bạn một lần đến với nước Đức, chắc chắn không khó để bạn tìm thấy Trường đại học Bauhaus-Weimar nổi tiếng về đào tạo kiến trúc xây dựng, thiết kế và mỹ thuật hiện nay. Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, Bauhaus là trường nghệ thuật tại Đức đầu tiên kết hợp thủ công và mỹ thuật khoảng từ 1919-1933. Và không chỉ dừng lại ở đó, những quan điểm về thiết kế tại trường Bauhaus phát triển thành phong trào thiết kế Bauhaus đỉnh cao, vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều đến cả nền thiết kế hiện đại.
Lịch sử hình thành và phát triển của Bauhaus
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918), nước Đức sống thiếu thốn và khổ sở trong cái bi kịch của lịch sử dành cho một quốc gia bại trận. Nghệ thuật Đức cũng bị tổn thương, bởi những chật vật của cuộc sống đã khiến giới nghệ sĩ Đức không còn sức cho sáng tạo.
Giữa suy tàn và u ám, kiến trúc sư Walter Gropius nhận ra những khuôn vàng thước ngọc của kiến trúc thời trước không còn phù hợp nữa. Ông trút bỏ những hoạ tiết rườm rà khỏi các bản thiết kế, rồi chối từ hẳn những định ước xưa cũ vốn kiểu cách và đồng bóng. Ngày 12.4.1919, chính quyền thành phố Weimar, thuộc bang Thüringen, miền trung nước Đức, cấp giấy phép cho Gropius lập học viện thiết kế Bauhaus quốc gia, trên cơ sở sáp nhập hai Trường Nghệ thuật Thủ công Weimar của Henry vande Veldo và Đại học Nghệ thuật Tạo hình của Đại Huân Tước tồn tại từ trước chiến tranh.
Gropius đặt tên trường là Bauhaus, dịch là ngôi nhà của các công trình (building house), nhưng theo Weimar Bauhaus-Universität, nó là viết tắt của "một sự háo hức với sự cởi mở, thử nghiệm, sáng tạo, liên kết chặt chẽ để thực hành công nghiệp và đa quốc gia". Hội đồng quản trị của trường Bauhaus ngoài Gropius còn có những tên tuổi nổi tiếng như thiên tài vật lý Albert Einstein, kiến trúc sư Ludwig Mies van der Rohe, và các danh hoạ, các nhà thiết kế nổi tiếng như Josef Albers, Lyonel Feininger, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Oskar Schlemmer…
Trong những năm đầu tiên của sự định hình, trường phái Bauhaus dừng lại trong các thể nghiệm về cân đối giữa thẩm mỹ và công năng ở những dự án nội thất hay ở việc chế tạo các vật dụng thường ngày như cái bàn, bộ ghế, những món đồ gốm, những cuộn giấy dán…Bauhaus hướng vào chủ nghĩa ấn tượng và tìm kiếm con đường cải cách riêng cho mình.
Những đặc trưng cơ bản của Thiết kế Bauhaus
William Morris, nhà thiết kế nổi tiếng người Anh vào cuối thế kỷ XIX từng nhận định: Nghệ thuật thật sự đạt đến đỉnh điểm khi nó đáp ứng được nhu cầu của xã hội, sau đó không nên có sự phân biệt giữa hình thể và chức năng.
Nói cách khác, cái đẹp cần phải luôn song hành cùng công năng. Quan điểm ấy đã ảnh hưởng đến những thế hệ thiết kế về sau, tiêu biểu là sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật đương đại ở Bauhaus. Phong cách De Stijl và trường phái thiết kế Nga cùng thời đại đồng thời có tác động lên những tác phẩm tại Bauhaus.
Thiết kế sản phẩm theo phong cách Bauhaus.
Vậy nên, các tác phẩm theo phong cách Bauhaus luôn đặt tính công năng lên hàng đầu thông qua ngôn ngữ hình học, hình khối đơn giản không trang trí. Tại Bauhaus các sản phẩm đều phải tuân thủ nguyên tắc "Thẩm mỹ đi liền với Công năng". Năm 1923, Bauhaus tiến hành cải cách với quan điểm mới: Nghệ thuật và công nghệ - sự kết hợp mới. Sản phẩm cần phải đáp ứng được tính thẩm mỹ dựa theo các tiêu chuẩn về thiết kế, đồng thời đảm bảo công năng và tính tiện dụng. Về mặt kiến trúc hay trang trí nội thất cũng vậy. Những công trình được xây dựng theo mảng, khối, không thừa cũng không thiếu. Những chi tiết cầu kỳ như thước cột La Mã, phù điêu, hoa văn uốn lượn được giảm đến mức tối thiểu.
Kiến trúc theo phong cách Bauhaus.
Bên cạnh “Thiết kế đáp ứng công năng”, Bauhaus còn là sự thống nhất giữa nghệ thuật và thủ công mỹ nghệ. Walter Gropius khẳng định rằng: “Kiến trúc sư, họa sĩ, nhà điêu khắc, chúng ta đều phải trở về làm thợ thủ công! Ở đó không có gì là "Art Professional – nghệ thuật chuyên nghiệp". Không có sự khác biệt cơ bản giữa nghệ sĩ và thợ thủ công. Nghệ sĩ là một nghệ nhân cao quý…Một tền tảng của sự thủ công là cần thiết cho mọi nghệ sĩ. Nó là nguồn gốc là của sự sáng tạo.”
Thiết kế đồ họa theo phong cách Bauhaus.
Những nhà thiết kế và những tác phẩm tiêu biểu.
Walter Adolph Gropius (1883 - 1969) và trường Đại học Bauhaus: Walter Adolph Gropius (18 tháng 5, 1883 tại Berlin – 5 tháng 7, 1969 tại Boston) là một kiến trúc sư người Đức và là người sáng lập ra trường phái Bauhaus. Ông là tác giả của rất nhiều các công trình kiến trúc nổi tiếng như Nhà máy giày Fagus (1910 – 1911) Alfeld, Đức; Khu nhà ở Siemenstadt (1929), Berlin, Đức; Khu chung cư Aluminum City Terrace, (1942-1944), New Kensington, Pennsylvania…
Tổ hợp trường Bauhaus đầy ấn tượng có ảnh hưởng đến nhiều tòa nhà hàng đầu thế kỷ 20. Thường được mô phỏng nhưng không bao giờ được xây tốt hơn, phong cách hình học nhọn của trường đã trở thành mô hình cho những căn hộ và văn phòng mà ngày nay chúng ta đang sống và làm việc. Công trình kiến trúc được xếp vào danh sách di sản của UNESCO này đã được sửa chữa lại một cách tuyệt vời sau khi bị lãng quên và sau những thiệt hại của chiến tranh. Nó vẫn là một trường cao đẳng và hiện đang được mở cửa đón du khách tham quan. Trong trường có một bảo tàng nhưng vật triển lãm đẹp nhất lại chính là tòa nhà. Vì luôn tràn ngập ánh sáng tự nhiên nên tòa nhà vẫn làm du khách cảm thấy mới mẻ và hiện đại đến nỗi khó có thể tin được nó đã được xây dựng từ năm 1925.
Được thành lập ngày 1-4-1919 ở thành phố Weimar,
Trường Bauhaus đã trở thành một công trình kiểu mẫu cho trường phái Bauhaus.
Trường Bauhaus đã trở thành một công trình kiểu mẫu cho trường phái Bauhaus.
Sự đóng góp với kiến trúc của phong cách Bauhaus ngoài ra còn phải kể đến: Hannes Meyer (1889 – 1954) với năm tòa nhà chung cư ở thành phố Dessau gọi là Laubenganghäuser Dessau (Arcade Houses), Ludwig Mies van der Rohe (1886 – 1969), Wassily Wassilyevich Kandinsky (1866 – 1944)…Bauhaus còn gây ảnh hưởng với những tác phầm đồ họa và mở ra con đường đồ họa mới – nghệ thuật chữ (typography) mà nhà nghệ sĩ đóng góp là Jan Tschichold (1902 – 1914),Joost Schmidt …
Tác phẩm đồ họa của Joost Schmidt.
Laubenganghäuser Dessau (Arcade Houses)
Cuối cùng cái tên Bauhaus không chỉ đơn thuần là một cái tên của một trường học mà nó đã trở thành một cái tên của một phong cách, một thời kỳ nghệ thuật gắn liền với sự phát triển của lịch sử nghệ thuật, kiến trúc trên thế giới. Những tư tưởng của Bauhaus đã và vẫn tiếp tục là cầu nối giữa mỹ thuật, nghệ thuật, tính ứng dụng, thực hành của nó cho cuộc sống. Bauhaus cũng là một trong nhưng tiền đề xây dựng nên xu hướng Thiết kế Chức năng, Thiết kế Tối giản của nền thiết kế hiện đại.
Cùng ngắm nhìn những sáng tạo Ba lê hình học ấn tượng của Oskar Schlemmer.
(ST)