[Truyện ngắn] Kỷ nguyên AI

[rs_lyly2009]

mọi người đọc chơi =))

Chương 1: Bình Minh Kỷ Nguyên AI

Kal nhấp nốt ngụm cà phê cuối cùng đã nguội lạnh, ánh mắt vẫn dán chặt vào màn hình máy tính. Đồng hồ trên tường văn phòng điểm 3 giờ sáng, nhưng anh vẫn chưa thể rời mắt khỏi những dòng chat đang liên tục xuất hiện trên Discord.

"OpenAI vừa ra mắt ChatGPT..."

"Này các ông, thử chưa? Nó trả lời như người thật ấy!"

"Breaking: ChatGPT đạt 1 triệu người dùng trong 5 ngày đầu tiên..."

Là một chuyên gia AI đang phát triển chatbot cho startup Việt Nam, Kal hiểu rõ ý nghĩa của khoảnh khắc này. Anh đã dành 5 năm nghiên cứu về xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhưng chưa bao giờ thấy một mô hình nào có khả năng tương tác tự nhiên đến vậy.

"Mày ổn chứ?" - Tiếng Hạnh, đồng nghiệp ngồi bàn đối diện vọng lại. Cô là một trong số ít người còn ở lại văn phòng muộn như vậy.

"Tao nghĩ chúng ta vừa chứng kiến một bước ngoặt của lịch sử," Kal xoay ghế lại, mắt ánh lên sự phấn khích. "Cái này sẽ thay đổi tất cả - cách chúng ta làm việc, học tập, giao tiếp..."

"Thật sao?" Hạnh nhướn mày. "Tao thấy nó cũng chỉ là một chatbot thông minh hơn thôi mà."

Kal lắc đầu, đứng dậy và bước đến bảng trắng treo trên tường. Anh cầm bút và bắt đầu vẽ một timeline.

"Nhìn này," anh vừa vẽ vừa nói. "1997, Deep Blue đánh bại Kasparov trong cờ vua. 2011, Watson chiến thắng Jeopardy. 2016, AlphaGo hạ Lee Sedol. Nhưng tất cả đều là AI chuyên biệt, chỉ giỏi một lĩnh vực. ChatGPT khác - nó hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên, có thể trò chuyện về mọi chủ đề, thậm chí viết code và sáng tác thơ."
"Và?" Hạnh vẫn tỏ vẻ hoài nghi.

"Và điều này có nghĩa là..." Kal dừng lại, nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi những tòa nhà cao tầng của Sài Gòn vẫn sáng đèn dù đã khuya. "Có thể trong vòng vài năm tới, hàng triệu công việc sẽ biến mất. Nhưng đồng thời, vô số cơ hội mới sẽ xuất hiện. Chúng ta đang đứng ở điểm khởi đầu của một kỷ nguyên mới."

Anh quay lại nhìn màn hình máy tính, nơi Discord vẫn đang nhấp nháy những thông báo mới. Trên một tab khác, trang chủ của OpenAI hiển thị dòng chữ đơn giản: "Introducing ChatGPT".

Kal mở terminal và bắt đầu gõ. Một ý tưởng đã hình thành trong đầu anh - một ứng dụng kết hợp giữa ChatGPT và công nghệ blockchain, có thể giúp học sinh Việt Nam tiếp cận với công nghệ AI một cách dễ dàng hơn.

"Này," anh gọi Hạnh. "Mai tao cần mày giúp một việc. Chúng ta sẽ bắt đầu một dự án mới."

"Dự án gì?"

"Một thứ có thể thay đổi cách học tập của cả một thế hệ." Kal mỉm cười, tay vẫn không ngừng gõ code. "Tao đặt tên nó là Project Dawn."

Bên ngoài cửa sổ, những tia nắng đầu tiên của bình minh bắt đầu ló dạng sau những tòa nhà cao tầng. Một ngày mới đang bắt đầu, và cùng với nó, một kỷ nguyên mới cũng đang dần hé mở.

 

[rs_lyly2009]

Chương 2: Project Dawn

8 giờ sáng, văn phòng TechViet Solutions dần trở nên nhộn nhịp. Kal vẫn ngồi ở vị trí cũ, chỉ có ly cà phê đã được thay mới. Trên màn hình laptop, một loạt các tab Chrome đang mở - tài liệu API của OpenAI, whitepaper về blockchain trong giáo dục, và một Google Doc với dòng tiêu đề "Project Dawn: Democratizing AI Education".

"Mày thật sự không ngủ à?" Hạnh bước vào, tay cầm túi bánh mì. Cô đặt một ổ lên bàn Kal.

"Ngủ là chết," anh nói, mắt vẫn dán vào màn hình. "Mày biết không, đêm qua tao đã thử cho ChatGPT giải một bài toán Olympic Tin học. Nó không chỉ giải đúng mà còn giải thích rõ ràng từng bước một."

"Rồi sao?" Hạnh kéo ghế ngồi xuống.

"Mày không thấy sao?" Kal xoay màn hình về phía Hạnh. "Hiện tại, một học sinh muốn học lập trình phải tốn cả năm trời để nắm được căn bản. Nhưng với AI, chúng ta có thể rút ngắn quá trình này xuống còn vài tháng. Project Dawn sẽ là một nền tảng học tập tương tác, nơi AI đóng vai trò như một người mentor cá nhân."

"Nghe hay đấy," Hạnh gật đầu. "Nhưng sếp có đồng ý không? Dự án chatbot cho ngân hàng vẫn chưa xong mà."

Kal mỉm cười bí hiểm. "Đó là lý do tao cần mày giúp. Chúng ta sẽ làm cả hai."

Anh mở một sơ đồ kiến trúc hệ thống trên Figma. "Nhìn này, Project Dawn sẽ có ba thành phần chính. Thứ nhất, một AI tutor được fine-tune từ GPT để hiểu văn hóa và giáo dục Việt Nam. Thứ hai, một hệ thống blockchain để theo dõi và xác thực quá trình học tập. Và thứ ba, một cộng đồng học tập nơi học sinh có thể kết nối, chia sẻ và hỗ trợ nhau."

"Tham vọng ghê," Hạnh nhận xét. "Nhưng chi phí API của OpenAI đắt lắm."

"Đó là lý do ta cần blockchain," Kal giải thích. "Chúng ta sẽ tạo một token riêng - DawnCoin. Học sinh có thể kiếm token bằng cách giúp đỡ người khác hoặc đóng góp nội dung. Các công ty công nghệ có thể tài trợ token để tiếp cận nguồn nhân lực tiềm năng."

Đột nhiên, điện thoại Kal rung lên. Một email từ OpenAI: "Congratulations! Your GPT-4 API access has been approved."

"Perfect timing!" Kal reo lên. "GPT-4 mạnh hơn ChatGPT rất nhiều. Với nó, ta có thể..."

Anh chưa kịp nói hết câu thì cửa phòng họp bật mở. Giám đốc Thành bước ra với vẻ mặt căng thẳng.

"Họp khẩn toàn công ty trong 5 phút," ông thông báo. "Vừa có thông tin VCB muốn hủy hợp đồng chatbot. Họ chuyển sang dùng ChatGPT Enterprise."
Kal và Hạnh nhìn nhau. Đây chính là những gì Kal đã dự đoán - làn sóng AI sẽ thay đổi mọi thứ, và những ai không kịp thích nghi sẽ bị bỏ lại phía sau.

"Vậy thì càng phải làm Project Dawn," Kal nói nhỏ với Hạnh khi họ bước vào phòng họp. "Không chỉ để cứu công ty, mà còn để giúp cả thế hệ trẻ Việt Nam không bị bỏ lại trong cuộc cách mạng AI này."

Trong phòng họp, bầu không khí căng thẳng bao trùm. Nhưng trong đầu Kal, những dòng code và ý tưởng vẫn không ngừng chạy. Anh biết, đây có thể là thách thức lớn nhất, nhưng cũng là cơ hội lớn nhất trong sự nghiệp của mình.

 

[rs_lyly2009]

Chương 3: Khủng Hoảng và Cơ Hội

Phòng họp im lặng đến nghẹt thở sau thông báo của giám đốc Thành. VCB không chỉ đơn thuần hủy hợp đồng - họ còn yêu cầu bồi thường chi phí đã đầu tư. Với một startup nhỏ như TechViet Solutions, đây có thể là đòn chí tử.

Kal ngồi thẳng lưng, tay gõ nhẹ lên mặt bàn. Trong khi những đồng nghiệp khác đang chìm trong hoang mang, đầu óc anh đã bắt đầu tính toán các phương án.

"Em có ý kiến," Kal giơ tay, phá vỡ bầu không khí nặng nề. "Thay vì cố gắng cạnh tranh với ChatGPT Enterprise, sao ta không tận dụng nó?"

"Cậu nói gì?" Giám đốc Thành nhíu mày.

"Em đề xuất một pivot hoàn toàn," Kal đứng dậy, bước về phía bảng trắng. "Thay vì làm chatbot đơn thuần, chúng ta có thể xây dựng một hệ sinh thái AI education. Em đã chuẩn bị proposal cho Project Dawn..."

"Khoan đã," Thành ngắt lời. "Cậu đang nói về một dự án hoàn toàn mới trong khi công ty đang khủng hoảng sao?"

"Chính xác vì công ty đang khủng hoảng nên ta cần một hướng đi mới," Kal vẽ nhanh một sơ đồ. "VCB không phải case duy nhất. Trong 6 tháng tới, hầu hết các doanh nghiệp sẽ chuyển sang dùng các giải pháp AI có sẵn. Thị trường chatbot truyền thống sẽ biến mất."

Căn phòng lại chìm vào im lặng, nhưng lần này là sự im lặng của những suy tư. Kal tiếp tục:

"Nhưng đây là cơ hội. Khi AI trở nên phổ biến, nhu cầu về education sẽ tăng vọt. Các công ty sẽ cần nhân sự biết tận dụng AI. Học sinh, sinh viên sẽ cần một nền tảng để học cách làm việc với AI."

Anh mở laptop, chiếu proposal lên màn hình lớn. "Project Dawn sẽ là câu trả lời. Một nền tảng kết hợp AI tutoring, blockchain và community learning. Em đã có approval cho GPT-4 API, và..."

"Chi phí?" Thành hỏi ngắn gọn.

"Ban đầu sẽ cao," Kal thừa nhận. "Nhưng em có kế hoạch gọi vốn. Với tình hình thị trường hiện tại, các quỹ đầu tư đang rất quan tâm đến các startup AI education."

Hạnh, ngồi ở góc phòng, nhận thấy ánh mắt của Thành đã bắt đầu thay đổi. Cô biết sếp mình đủ lâu để nhận ra khi nào ông đang cân nhắc nghiêm túc một ý tưởng.

"Cho tôi một tuần," Kal kết luận. "Một tuần để chứng minh concept này khả thi. Em sẽ làm MVP, pitch cho vài quỹ đầu tư, và..."

Điện thoại Kal rung lên, ngắt lời anh. Một email từ Quỹ đầu tư Vision Capital: "Interesting in discussing your AI education platform. Available for meeting tomorrow?"

Kal mỉm cười, quay lại nhìn Thành. "Có lẽ ta không cần đợi đến một tuần."

Giám đốc Thành đứng dậy, đi đến bên cửa sổ. Bên dưới, thành phố Sài Gòn vẫn nhộn nhịp trong nắng sớm. Ông quay lại, nhìn Kal:

"72 giờ. Nếu cậu có thể chứng minh Project Dawn khả thi trong 72 giờ, tôi sẽ bet công ty vào nó."

Kal gật đầu. Anh nhìn đồng hồ - 10:30 sáng. Cuộc đua đã bắt đầu.

Giám đốc Thành đứng dậy, đi đến bên cửa sổ. Bên dưới, thành phố Sài Gòn vẫn nhộn nhịp trong nắng sớm. Ông quay lại, nhìn Kal:
"72 giờ. Nếu cậu có thể chứng minh Project Dawn khả thi trong 72 giờ, tôi sẽ bet công ty vào nó."

Kal gật đầu. Anh nhìn đồng hồ - 10:30 sáng. Cuộc đua đã bắt đầu.

 

[rs_lyly2009]

Chương 4: 72 Giờ

"Còn 70 giờ," Kal lẩm bẩm, tay lướt nhanh trên bàn phím. Phòng làm việc đã được biến thành war room khẩn cấp, với các màn hình hiển thị đồng hồ đếm ngược và hàng loạt sticky notes dán kín tường.


"Mày định bắt đầu từ đâu?" Hạnh hỏi, tay vẫn không ngừng gõ code theo chỉ đạo của Kal.


"Ba mũi nhọn song song," Kal vừa nói vừa kéo một bảng kanban kỹ thuật số. "Thứ nhất, MVP cho buổi pitch ngày mai với Vision Capital. Thứ hai, proof-of-concept về hệ thống token. Và thứ ba..." Anh dừng lại khi điện thoại rung lên.


"A Khoa?" Kal nhướn mày. "Anh bạn cũ từ Google Singapore?"


"Nghe nói mày đang làm cái gì đó với AI education?" Giọng Khoa vang lên từ loa. "Tao vừa đọc LinkedIn của mày."


"Chờ đã... anh đọc được ở đâu?"


Kal vội mở LinkedIn và chết lặng. Post của anh về Project Dawn, vốn chỉ định chia sẻ với vài connection thân thiết, không hiểu sao đã được algorithm đẩy lên trending. Hơn 10,000 lượt tương tác chỉ trong vài giờ.


"Mày nhìn comments chưa?" Khoa hỏi. "Có ít nhất ba quỹ đầu tư đang tìm cách liên lạc với mày."


Kal lướt nhanh qua comments. Venture Capital, angel investors, và cả những tên tuổi lớn trong giới công nghệ Việt Nam. Nhưng điều khiến anh chú ý nhất là những bình luận từ học sinh, sinh viên:


"Có thật là em có thể học AI mà không cần background về coding không ạ?""Khi nào platform sẽ ra mắt? Em đăng ký beta test được không?""Làm ơn để giá phải chăng để học sinh nghèo như em tiếp cận được..."


"Kal?" Hạnh gọi, kéo anh về thực tại. "Có vẻ ta cần thay đổi kế hoạch."


Kal gật đầu. Áp lực vừa tăng lên gấp nhiều lần. Không còn chỉ là thuyết phục một vài nhà đầu tư nữa - cả cộng đồng công nghệ đang theo dõi Project Dawn.


"Khoa," Kal quay lại điện thoại. "Anh vẫn làm bên AI research của Google phải không?"


"Ừ."


"Em cần anh giúp một việc. Em muốn fine-tune một model GPT để nó hiểu được context giáo dục Việt Nam. Không phải dịch thuật đơn thuần, mà là thực sự hiểu văn hóa học tập của người Việt."


"Có lý thú đấy," Khoa đáp. "Nhưng mày có đủ computing power không? Fine-tuning GPT không phải chuyện đùa."


"Em có người quen bên VNG," Kal nói. "Hi vọng họ có thể cho mượn một ít server capacity."


Đột nhiên, một notification mới hiện lên. Email từ Microsoft Vietnam: "Interested in collaboration for cloud infrastructure..."


Kal mỉm cười. Đôi khi, áp lực công khai sớm lại mang đến những cơ hội không ngờ.


"Hạnh," anh gọi. "Cập nhật kế hoạch. Tập trung vào data pipeline và UI/UX. Architecture để anh lo. À, và gọi cho team marketing - ta cần một landing page càng sớm càng tốt."


"Còn buổi pitch ngày mai?"


"Vẫn pitch," Kal gật đầu. "Nhưng không phải chỉ với Vision Capital nữa. Ta sẽ làm một buổi pitch online, mời tất cả các nhà đầu tư đang quan tâm."


Anh nhìn đồng hồ. 69 giờ còn lại. Thành công hay thất bại của Project Dawn, và có lẽ cả tương lai của TechViet Solutions, sẽ được quyết định trong khoảng thời gian này.


"Ah, và Hạnh này..."


"Gì nữa?"


"Gọi ship tối nay đi. Có vẻ ta sẽ phải thức xuyên đêm rồi."

 

[rs_lyly2009]

Chương 5: Khoảnh Khắc Định Mệnh

5 giờ sáng. Văn phòng TechViet Solutions chìm trong ánh sáng xanh nhạt từ các màn hình máy tính. Kal vươn vai, cổ anh đau nhức sau gần 20 giờ ngồi code liên tục. Trên màn hình, prototype của Project Dawn đã bắt đầu có hình hài.


"Mọi người vào meeting room một chút," Kal gọi team. Năm gương mặt mệt mỏi ngẩng lên từ các màn hình laptop.


"Pitch trong 4 tiếng nữa. Ta cần rehearsal lần cuối."


Hạnh chiếu slide deck lên màn hình lớn. Logo Project Dawn - một mặt trời đang lên được tạo từ các pixel số - hiện rõ trên nền đen.


"Bắt đầu demo nhé?" Kal hỏi.


Hạnh gật đầu, khởi động prototype. Trên màn hình, một chatbot với giao diện minimal hiện ra. Khác với các chatbot thông thường, interface này được thiết kế giống một lớp học ảo, với whiteboard, code editor và document viewer tích hợp.


"Em tên gì?" Kal hỏi.


"Em là Dawn, một AI mentor được phát triển để hỗ trợ học sinh Việt Nam," chatbot trả lời bằng tiếng Việt chuẩn chỉnh. "Em có thể giúp anh học lập trình, toán học, và nhiều môn khác. Anh muốn bắt đầu từ đâu?"


"Cho anh biết về ngôn ngữ lập trình Python."


Dawn không chỉ giải thích. Nó tạo ra một môi trường học tập tương tác, với các ví dụ được hiển thị trực quan trên whiteboard, và một code editor nơi người dùng có thể thử nghiệm ngay lập tức.


"Impressive," một giọng nói vang lên từ cửa. Giám đốc Thành đã đến từ lúc nào. "Nhưng các nhà đầu tư sẽ hỏi về khả năng monetize."


"Đó là lúc ta giới thiệu DawnCoin," Kal chuyển slide. "Một token được xây dựng trên blockchain Solana, với use case cụ thể trong hệ sinh thái giáo dục."


Kal vừa định nói tiếp thì điện thoại rung lên. Email từ OpenAI: "API Usage Warning: Approaching Limit".


"Chết," Hạnh thốt lên. "Rate limit cho GPT-4. Em quên mất phần này."


Kal nhìn đồng hồ. 3 tiếng trước pitch. Không đủ thời gian để apply tăng limit.


"Ta có plan B không?" Thành hỏi, giọng căng thẳng.


"Có," Kal đáp sau vài giây im lặng. "Nhưng nó... riskey."


Anh mở terminal và bắt đầu gõ. "Ta có thể dùng một hybrid approach. Load balancing giữa GPT-4 và một số model open source đã được fine-tune. Chất lượng sẽ không đều, nhưng..."


"Nhưng nó chứng minh được khả năng scale," Thành gật đầu. "Được, làm đi."


Hai tiếng rưỡi tiếp theo là một cuộc chạy đua với thời gian. Kal và team tái cấu trúc toàn bộ backend, trong khi Hạnh tối ưu lại demo flow.


8:45 sáng. Mười lăm phút trước pitch.


"Kal," Hạnh gọi khẽ. "Có một vấn đề nữa."


"Gì nữa?"


"Microsoft vừa mail. Họ muốn join buổi pitch... với tư cách là potential strategic investor."


Kal nhìn ra cửa sổ. Mặt trời đã lên cao, nắng Sài Gòn chói chang trên những tòa nhà cao tầng. Một ngày mới đã bắt đầu, và có thể, một kỷ nguyên mới của giáo dục Việt Nam cũng vậy.


"Dawn," anh gọi chatbot. "Em có nghĩ chúng ta sẽ thành công không?"


Dawn im lặng một lúc trước khi trả lời: "Em được huấn luyện để phân tích dữ liệu và đưa ra dự đoán, nhưng trong trường hợp này, em nghĩ điều quan trọng không phải xác suất thành công, mà là tác động tiềm năng với giáo dục Việt Nam nếu chúng ta thành công."


Kal mỉm cười. Đó chính xác là câu trả lời anh cần.


"Setup meeting link đi," anh nói với Hạnh. "It's showtime."