Đọc sách là một cuộc chơi và trước khi chơi, hãy nắm rõ luật: Biết luật, bạn sẽ chơi khôn ngoan, hiệu quả và tiết kiệm thời gian:
Đọc sách không phải cho sang, mà là đầu tư cho chính mình bằng chi phí rẻ nhất.
01.
Có câu chuyện kinh điển về vai trò của việc đọc sách được lưu truyền như sau:
Tại một trang trại ở miền Đông bang Kentucky, có một ông cụ sống với người cháu của mình. Mỗi buổi sáng, ông cụ đều dậy sớm để đọc sách. Có những cuốn sách ông đã đọc nhiều lần, đến mức gáy sách sờn cũ, nhưng lúc nào ông cũng đọc say mê và chưa bao giờ ông quên đọc sách.
Cậu cháu trai cũng bắt chước ông, cũng cố gắng ngồi vào bàn đọc sách. Rồi một ngày, cậu hỏi ông: "Ông ơi, cháu cũng đọc sách như ông, nhưng cháu không hiểu gì cả. Có những đoạn cháu hiểu, nhưng khi gấp sách lại là cháu quên ngay. Thế thì vì sao ông vẫn đọc thường xuyên thế ạ?".
Ông cụ lúc đó đang đổ than vào lò, quay lại nhìn cháu và nói: "Cháu hãy đem cái giỏ này ra sông và mang về cho ông một giỏ nước nhé!".
Cậu bé làm theo lời ông, nhưng tất cả nước đã chảy hết ra khỏi giỏ trước khi cậu bé quay về đến nhà.
Nhìn thấy cái giỏ, ông cụ cười và nói: "Nước chảy hết mất rồi! Lần sau cháu sẽ phải đi nhanh hơn nữa!". Rồi ông bảo cháu quay lại sông lấy một giỏ nước.
Lần này cậu bé cố chạy nhanh hơn, nhưng khi cậu về đến nhà thì cái giỏ đã trống rỗng. Dù cậu chạy nhanh đến đâu, nước cũng sẽ chảy hết ra khỏi giỏ trước khi cậu về đến nhà.
"Ông xem này", cậu bé hụt hơi nói, "Thật là vô ích!".
Ông cụ nói: "Cháu thử nhìn cái giỏ xem!".
Cậu bé nhìn vào cái giỏ, và lần đầu tiên, cậu bé nhận ra rằng cái giỏ trông khác hẳn ban đầu. Nó không còn là cái giỏ than đen bẩn nữa, mà đã được nước rửa sạch sẽ.
"Cháu của ông, đó là những gì diễn ra khi cháu đọc sách. Có thể cháu không hiểu hoặc không nhớ được mọi thứ, nhưng khi cháu đọc, sách sẽ thay đổi cháu từ bên trong tâm hồn, như nước đã làm sạch giỏ than kia vậy".
Nếu bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn sẽ nuôi dưỡng cho mình một trái tim và tâm hồn trong sáng. Tác dụng của việc đọc sách phát huy theo thời gian, tích góp theo năm tháng nhất định sẽ có ngày tạo nên điều khác biệt mà có khi chính bạn cũng không thể ngờ tới.
02.
Nhà văn Tưởng Phương Chu từng nói: "Giá trị quan của một người không đọc sách là do bản thân của người ấy quyết định". Cứ như vậy, họ nhìn nhận bằng con mắt của người khác, nghe bằng đôi tai của người khác, sống cả đời không mặn không nhạt, không ý vị, dùng quan điểm của người khác cho cuộc sống của mình, ảnh hưởng đến phán đoán của bản thân. Đó chẳng phải là điều đáng buồn và cũng rất đáng thương đó sao?
Giá trị quan của các tin tức trên truyền thông chỉ cho bạn "địa khí", còn đọc sách mới có thể giúp bạn giữ lại "tiên khí". Phần "tiên khí" này sẽ giúp bạn nổi bật giữa đám đông, thể hiện khí chất một con người; thậm chí khi bạn không hay không biết có thể thay đổi sự hiểu biết và thế giới trong mắt bạn.
Một quyển sách hay cũng giống như một người bạn chân thành. Người bạn ấy có thể dùng văn tự để lay động tâm hồn và kích thích tư duy của bạn. Ngược lại, nếu một người không chịu đọc sách thì đầu óc của họ sẽ ngày càng lười biếng, tầm nhìn ngày càng nông cạn, dần dần tư tưởng của người đó cũng dừng lại mà không chịu tiến bước, chắc chắn không bắt kịp thực tế.
Nhưng khi đọc sách biến thành thói quen, thì trong thời gian thư giãn nó lại chính là nơi bạn gửi gắm tinh thần, bạn sẽ không còn sợ tịch mịch hay cô đơn, trong lúc chìm đắm vào nội dung cuốn sách bạn còn thể nghiệm được những chân trời mới.
Có một câu nói tiếng anh như thế này: "A house without books is like a room without windows", ngôi nhà không có sách cũng giống như căn phòng không có cửa sổ. Một căn phòng đầy sách mới có thể mang lại sinh khí và ánh sáng. Thông qua các thể loại sách khác nhau, bạn vẫn không ngừng mở mang tri thức, nâng cao bản thân, dưỡng thành thói quen tích cực.
Tuy nhiên, lựa chọn cho mình một cuốn sách như thế nào, cách đọc sách hiệu quả ra sao lại là việc vô cùng quan trọng. Bởi bộ não của con người tựa như một cái thùng chứa, bất cứ cái gì bạn bỏ vào trong đó, chúng đều trở thành đặc tính của cái thùng chứa đó.
03.
Đọc sách là một cuộc chơi và trước khi chơi, hãy tìm hiểu luật: Biết luật, ta sẽ chơi tốt, hiệu quả và tiết kiệm thời gian. Dưới đây là 7 nguyên tắc quan trọng nhất giúp việc đọc sách trở nên hiệu quả và có ý nghĩa, bạn hãy thử áp dụng xem sao!
Đọc thường xuyên, ít nhưng đều đặn
Bất kể công việc gì, mục tiêu gì dù to lớn cỡ nào thì cũng đều trở nên đơn giản khi ta biết chia nhỏ chúng ra. Đọc sách cũng vậy. Dù là 1 cuốn hay 100 cuốn, khi biết phân bổ và điều tiết thì thành công luôn nằm trong tầm tay. Việc đọc sách sẽ không còn là gánh nặng mà trở thành niềm vui thích vì mình luôn có cảm giác thành tựu.
Ngoài ra, khi chia nhỏ khối lượng sách và thực hiện việc đọc mỗi ngày sẽ giúp cơ thể dễ dàng thích ứng và hấp thụ thông tin hơn là đọc dồn một mạch trong thời gian ngắn (dẫn đến lao lực, căng thẳng) hoặc đọc ngắt quãng quá xa (dẫn đến chán nản, mất kết nối.)
2. Đọc đa dạng
Việc đọc đa dạng các thể loại, các chủ đề và các tác giả khác nhau mang lại rất nhiều lợi ích:
- Trau dồi được vốn từ ở đa dạng lĩnh vực.
- Tiếp xúc và học hỏi được các cách hành văn khác nhau, từ đó tăng cường sự linh động, sáng tạo trong tư duy và trong cách thể hiện một ý tưởng/vấn đề.
- Tăng khả năng liên kết các ý tưởng từ thể loại này với thể loại khác, từ tác giả này với tác giả khác, từ chủ đề này sang chủ đề khác. Việc này giống như xây dựng một mạng lưới liên kết dày đặc trong não bộ vậy.
- Tìm ra được văn phong của chính mình.
- Hạ bớt cái tôi, chấp nhận những đối tượng khác biệt về quy chiếu.
3. Đọc có hệ thống
Lý Tiểu Long có câu nói kinh điển: "Tôi không sợ người tập một lần 1000 cú đá. Tôi sợ người tập một cú đá 1000 lần", không chỉ đúng trong việc rèn luyện thể thao, thể lực mà trong cả đọc sách hay các công việc khác. Việc chuyên môn hoá, tập luyện từng động tác cho nhuần nhuyễn rồi mới chuyển sang động tác khác và sau cùng mới là phối hợp các động tác với nhau, là tối cần thiết.
Việ đọc có hệ thống giúp rèn được tính kỷ luật và khả năng tư duy sâu về một đối tượng, giúp tăng cường cảm nhận, từ đó nhanh chóng nắm bắt được cách hành văn của một tác giả, phân biệt được sự khác nhau về sắc thái giữa thể loại sách. Nếu đọc ngẫu hứng thì việc cảm nhận các phong cách, thể loại văn học khi chưa được định hình rõ ràng thì đã nhanh chóng bị lu mờ khi ta tiếp cận sang phong cách và thể loại mới. Khi ấy, đọc nhiều nhưng không nắm được cốt lõi.
4. Đọc kết hợp viết review
Kỹ năng này giúp bạn:
- Tăng sự tập trung và tư duy phản biện lúc đọc, vì ban đầu đã đặt lệnh cho não là cần viết review sau đó.
- Tăng cường trí nhớ.
- Tăng khả năng liên tưởng đến các đối tượng tương đồng. Viết review cần sự so sánh với các tác phẩm khác hay liên hệ với các ý tưởng tương tự trong cuộc sống.
- Tăng khả năng nhìn nhận, nắm bắt vấn đề một cách tổng quát.
- Rèn luyện được khả năng sắp xếp nội dung ưu tiên.
- Nâng cao trách nhiệm trong việc đọc, vì sau đó bài review là để chia sẻ với mọi người.
5. Không bỏ dở sách
Trong việc đọc sách, không có thích hay không thích, chỉ có học hay không học được gì. Đọc hết một cuốn sách là thể hiện sự tôn trọng dành cho tác giả và cho cuốn sách đó.
Trong trường hợp đọc trúng một cuốn sách mình cho là dở tệ thì ta vẫn có thể học được cách tư duy nhận biết ưu nhược điểm của nó và tìm cách cải thiện nếu sau này mình có viết một chủ đề tương tự.
6. Tạo điều kiện tốt nhất cho việc đọc diễn ra
Mỗi cuốn sách như một con người. Đọc sách cũng là hình thức trò chuyện, tiếp xúc với người đó. Nếu ta không cho đi những điều tốt đẹp của bản thân (thái độ, tâm thế, sự chú ý) thì cũng không xứng đáng được nhận về những điều tốt đẹp từ họ.
Lưu ý:
- Không nằm đọc sách (dễ buồn ngủ.)
- Không đọc khi đang mệt mỏi, tâm trạng xấu. (Trong tình huống này nên đi ngủ thì hơn.)
- Không đọc nơi thiếu sáng (dễ gây buồn ngủ, chán nản) hoặc dư thừa ánh sáng (mắt bị kích thích, giảm sự tập trung.)
- Hạn chế những yếu tố làm phân tán sự chú ý trong quá trình đọc: Chuông điện thoại, facebook.
- Chọn thời điểm đầu óc minh mẫn và thư thái để đọc sách. Nên cố định giờ cụ thể để tạo cảm giác đọc mạnh hơn vào những lần sau.
- Kết hợp với nghe nhạc (tùy người.)
- Tăng cường uống nước trong lúc đọc sách.
- Rèn luyện thể lực thường xuyên.
7. Tạo thời gian nghỉ
Không nên đọc liền tù tì nhiều cuốn sách liên tiếp. Não cần được nghỉ ngơi và có sự chuẩn bị trước khi bắt đầu tiếp xúc với cuốn sách mới. Đây cũng là bước đệm giúp việc đọc sách trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.
Đọc sách là để rèn luyện tính kỷ luật, khả năng tư duy, sự linh động trong cách tiếp cận vấn đề, chứ không phải để tích lũy thông tin. Các thông tin nào cần thiết và quan trọng sẽ tự được lưu vào vào bộ nhớ. Lúc cần thiết, nó sẽ tự xuất ra (tùy thuộc vào mức độ ấn tượng/quan trọng của nó và sự tập trung của bản thân khi đọc sách.) Nếu nó không hiện ra, chứng tỏ nó không đủ quan trọng với mình. Vậy nên không phải quá bận tâm hay cố gắng ghi nhớ điều gì trong quá trình đọc.
