Quyết định 2345/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước về việc triển khai các giải pháp an toàn và bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thẻ ngân hàng là một bước tiến quan trọng nhằm tăng cường bảo mật tài khoản và ngăn chặn gian lận tài chính. Việc xác thực sinh trắc học qua khuôn mặt và vân tay cho các giao dịch lớn giúp bảo vệ thông tin và tiền bạc của người dùng một cách hiệu quả hơn. Điều này cũng đòi hỏi người dùng phải cẩn trọng và cài đặt đúng quy trình để tránh bị lừa đảo trong quá trình đăng ký sinh trắc học.
Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ và các giao dịch trực tuyến trở nên phổ biến hơn với người dân, việc bảo mật thông tin ngày càng trở nên quan trọng và cần đặc biệt được chú ý.
Theo Quyết định số 2345/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, từ ngày 01/07/2024, tất cả các giao dịch trên 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày được yêu cầu phải thực hiện xác thực bằng sinh trắc học.
Nhằm cung cấp một cái nhìn khái quát về tâm lý người dùng trong việc thích nghi với các biện pháp bảo mật mới trong giao dịch trực tuyến, Cốc Cốc đã thực hiện báo cáo nghiên cứu dựa trên
dữ liệu thu thập từ khảo sát trực tuyến trên nền tảng từ ngày 01/07 - 04/07/2024. Báo cáo này sẽ đi sâu vào phân tích
“phản ứng” của người dùng, cũng như
những quan điểm về lợi ích và lo ngại liên quan đến quy định mới này
.
Hành vi số của người dùng
Cung cấp thông tin chi tiết về tỉ lệ người dùng ngân hàng trực tuyến, danh sách các ngân hàng được sử dụng nhiều nhất, tần suất giao dịch và mức độ tiếp cận với quy định xác thực sinh trắc học.
Theo khảo sát của Cốc Cốc,
tỉ lệ người dùng sử dụng dịch vụ ngân hàng trực tuyến (bao gồm Internet Banking và Mobile Banking)
khá cao và đồng đều ở mọi nhóm tuổi và khu vực. Nhóm
tuổi 22-24 chiếm tỉ lệ cao nhất với
77.8%, nhìn chung, nhóm lao động trẻ có xu hướng sử dụng dịch vụ trực tuyến nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác. Khu vực 2 thành phố “trọng điểm”
Hà Nội và TP.HCM cũng ghi nhận tỉ lệ người dùng
cao hơn so với các khu vực khác.
Người dùng Việt ngày càng có nhiều lựa chọn hơn về ngân hàng trực tuyến. Có tới
50% người dùng tham gia khảo sát cho biết họ
có sử dụng dịch vụ của từ 2 ngân hàng trở lên. Tỉ lệ này ở
nhóm người dùng trẻ đang
cao hơn so với nhóm người dùng
trên 45 tuổi. Đặc biệt là nhóm
24 - 34 tuổi có đến
gần 60% sử dụng nhiều hơn 1 ngân hàng. Theo đó, dữ liệu từ khảo sát của Cốc Cốc chỉ ra
TOP 5 ngân hàng có người dùng sử dụng dịch vụ trực tuyến nhiều nhất hiện nay là
Vietcombank - BIDV - MB - Agribank - Vietinbank.
Đa số người dùng
đã từng thực hiện các giao dịch
trên 10 triệu đồng/ lần hoặc
trên 20 triệu đồng/ ngày, với tần suất khác nhau.
83.9% đáp viên đã từng phát sinh các giao dịch lớn. Cụ thể, có 45,1% thực hiện thường xuyên (hàng ngày/tuần/tháng) và 38.8% hiếm khi giao dịch với số tiền trên. Thế hệ người dùng
Gen X (sinh năm 1965 đến 1980) và
Gen Y (sinh năm 1981 - 1996) có tỉ lệ thực hiện giao dịch
cao hơn hẳn so với
Gen Z (sinh năm 1997 - 2012).
Truyền thông về quy định xác thực sinh trắc học đã đạt hiệu quả nhất định
Việc truyền thông về quy định xác thực sinh trắc học tới người dân đã mang lại những
hiệu quả tích cực khi có đến
94% người dùng tham gia khảo sát đã
biết đến quy định này. Trong đó,
mạng xã hội và các ứng dụng/ngân hàng chiếm ưu thế, là các kênh thông tin phổ biến nhất.
Báo chí với tỉ lệ tiếp cận khá cao tới
37%, cho thấy sự tin tưởng của người dân vào nguồn tin chính thống và chi tiết.
Truyền hình với
24.6%, tuy ít phổ biến hơn, nhưng vẫn là kênh tiếp cận quan trọng, đặc biệt đối với những người dùng truyền thống và người lớn tuổi.
Người dùng nói gì về quy định xác thực sinh trắc học trong giao dịch chuyển tiền trực tuyến?
Cung cấp thông tin chi tiết về tỉ lệ người dùng thực hiện cài đặt sinh trắc học, những khó khăn trong quá trình thực hiện cũng như những cảm nhận, trải nghiệm và đề xuất từ người dùng.
Theo khảo sát, có
75.4% người dùng đã thực hiện cài đặt xác thực sinh trắc học. Cụ thể, có
gần một nửa đáp viên cho biết họ đã thực hiện
cập nhật thành công cho tất cả ngân hàng đang sử dụng. Tuy nhiên, do khảo sát được thực hiện ngay sau thời điểm quy định vừa được áp dụng nên dữ liệu vẫn cho thấy có một bộ phận người dùng
chưa thực hiện thành công hoặc vẫn còn
tồn tại một số ngân hàng chưa thành công.
Khảo sát tại thời điểm này,
Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hiện đang là hai khu vực có tỉ lệ người dùng thực hiện cài đặt xác thực sinh trắc học
thành công tất cả các ngân hàng cao nhất.
Khu vực miền Nam (trừ TP. HCM) và
khu vực miền Trung có tỉ lệ người dùng
gặp khó khăn trong việc cài đặt sinh trắc học
cao hơn so với các khu vực khác khi có đến
~30% chưa thực hiện thành công bất kỳ ngân hàng nào.
Về trải nghiệm người dùng, có hơn
40% đáp viên cảm thấy quá trình thu thập sinh trắc học là
rất dễ dàng/ dễ dàng. Tuy nhiên, cũng có hơn
30% người dùng cảm thấy việc thực hiện này
rất khó khăn/ khó khăn. Đánh giá về trải nghiệm cũng có
sự khác biệt nhất định giữa các độ tuổi. Nhìn chung,
phần lớn người dùng dưới 35 tuổi cảm thấy việc thực hiện cập nhật sinh trắc học khá dễ dàng, với tỉ lệ ~
44%, cao hơn gấp 1.2 lần so với nhóm người dùng
trên 35 tuổi.
Tuy vậy quá trình này cũng có không ít
vấn đề phát sinh, gây ra
những khó khăn nhất định cho người dùng.
Gần 2/3 người dùng
gặp vấn đề khi thực hiện cập nhật sinh trắc học. Trong số đó, có tới
44% người dùng gặp
từ 2 vấn đề trở lên. Người dùng thường gặp phải các vấn đề liên quan
căn cước công dân, nhận diện khuôn mặt, thiết bị, thông tin hướng dẫn hay thậm chí là
phải ra ngân hàng mới thực hiện được.
Khi được hỏi về
vấn đề bảo mật thông tin khi áp dụng sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến, có
hơn 36% người dùng
lo ngại về vấn đề bảo mật,
hơn 42% ở trạng thái
trung lập và
hơn 20% còn lại
không lo ngại. Đặc biệt, có tới
50% người dùng
35-44 tuổi lo ngại về việc bảo mật thông tin cá nhân khi sử dụng xác thực sinh trắc học, trong khi tỉ lệ này ở các
nhóm tuổi khác dao động
từ 24% - 39%. Người dùng miền Nam cũng thể hiện sự lo ngại
cao hơn các khu vực khác với tỉ lệ là
43.6%, trong khi con số này của khu vực
miền Bắc là 31.6% và
miền Trung là
33.3%.
Về vấn đề
an toàn khi sử dụng sinh trắc học, tuy có
khoảng 1/3 người dùng lo ngại về vấn đề bảo mật thông tin nhưng đa số họ đều
đồng ý rằng xác thực sinh trắc học có thể làm tăng mức độ an toàn cho các giao dịch trực tuyến. Theo khảo sát, có
gần 70% đáp viên cho biết họ
rất đồng ý/ đồng ý với quan điểm này.
Có
60% người dùng cảm thấy việc sử dụng xác thực sinh trắc học
tiện lợi hơn so với phương pháp truyền thống như sử dụng mật khẩu/mã OTP/faceID/mã PIN/câu hỏi bảo mật/xác thực qua email. Nhưng vẫn có
13.7% cho rằng đây là một phương pháp
không tiện lợi bằng. Đặc biệt, số liệu từ khảo sát chỉ ra rằng,
tỉ lệ người dùng đánh giá “tiện lợi” của các khu vực khác cao hơn so với người dùng sống tại Hà Nội và TP HCM.
Quy định xác thực sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến được đưa ra nhằm mục đích tăng cường bảo mật và bảo vệ người dùng trước các rủi ro. Tuy nhiên, do quy định chỉ mới được áp dụng chính thức chưa đầy 1 tuần, người dùng vẫn cần thời gian để thực hiện chuyển đổi và thích nghi. Việc triển khai cũng vẫn còn gặp một số khó khăn nhất định. Dưới đây là một số
chia sẻ về trải nghiệm và
đề xuất của người dùng nhằm
nâng cao hiệu quả khi sử dụng xác thực sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến.