Liên minh Tính toán Toàn cầu (GCC) mới đây đã chính thức công bố tiêu chuẩn nhóm “Quy phạm kiến trúc cơ sở hệ thống nhập/xuất thống nhất (UBIOS)” — mã hiệu T/GCC 3007—2025.
UBIOS là viết tắt của Unified Basic Input Output System (Hệ thống Nhập/Xuất Cơ bản Thống nhất) — một khung phần mềm cơ sở (firmware) hỗ trợ kiến trúc phân tán và sự phối hợp giữa phần mềm và phần cứng.
Sự ra đời của tiêu chuẩn này đánh dấu lần đầu tiên Trung Quốc có một hệ thống firmware nội địa hoàn chỉnh, tiêu chuẩn hóa và có khả năng mở rộng, tạo bước đột phá trong việc xây dựng hệ sinh thái firmware độc lập, tự chủ.
Theo thông tin, các đơn vị tham gia soạn thảo tiêu chuẩn UBIOS bao gồm: Viện Nghiên cứu Tiêu chuẩn Hóa Công nghệ Điện tử Trung Quốc, Huawei Technologies Co., Ltd., Nanjing BAI’AO Software Co., Ltd., Kunlun Taike (Beijing) Technology Co., Ltd., cùng 13 doanh nghiệp và viện nghiên cứu chủ chốt trong ngành.
🔧 UBIOS – Hệ thống BIOS “mới” được tái thiết từ nền tảng
Khác với tiêu chuẩn UEFI truyền thống, UBIOS không chỉ đơn thuần tương thích hay chỉnh sửa UEFI, mà được tái cấu trúc hoàn toàn từ tầng kiến trúc thấp nhất, hình thành nên một hệ thống BIOS mới hoàn toàn, với các đặc điểm nổi bật:
- Hỗ trợ dị thể gốc (native heterogeneous support)
- Phân tán và linh hoạt (distributed, low coupling)
- Trừu tượng hóa và thống nhất (abstract, unified)
- Khả năng mở rộng cao (scalable)
Trong cấu trúc máy tính, BIOS được ví như “linh hồn dẫn đường” của hệ thống — chịu trách nhiệm khởi tạo phần cứng, cung cấp lớp trừu tượng phần cứng và phát hiện thiết bị khởi động. Đây là lớp phần mềm cơ sở cốt lõi nằm dưới hệ điều hành.
Vì sao cần UBIOS – hạn chế của UEFI bộc lộ sau 20 năm
Trong hơn hai thập kỷ qua, UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) đã thay thế BIOS truyền thống, trở thành chuẩn firmware chủ đạo của máy tính hiện đại, với hệ sinh thái ổn định và trưởng thành.
Tuy nhiên, sau 20 năm phát triển, các nhược điểm cố hữu của UEFI dần lộ rõ:
- Bản tham chiếu Tiano có mã nguồn cồng kềnh, hiệu suất thấp.
- Mức độ phụ thuộc giữa các mô-đun cao, khó bảo trì.
- Khó thích ứng với các xu hướng mới như tính toán dị thể (heterogeneous computing) hay kiến trúc Chiplet.
Quan trọng hơn, UEFI gắn chặt với hệ sinh thái do Intel và Microsoft chi phối — từ logic phát hiện thiết bị cho tới giao diện tải hệ điều hành, mặc định dựa trên kiến trúc x86 và bảng mô tả hệ thống ACPI.
Mặc dù sau này các kiến trúc khác như ARM, RISC-V và LoongArch (Trung Quốc) cũng được bổ sung vào tiêu chuẩn UEFI, nhưng mức độ tương thích vẫn hạn chế, chưa thể thoát khỏi sự phụ thuộc vào hệ sinh thái phương Tây.
Trong bối cảnh tự chủ công nghệ trở thành mục tiêu chiến lược quốc gia, việc phụ thuộc vào UEFI và các tiêu chuẩn do nước ngoài nắm quyền kiểm soát đặt ra nhiều rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là về quyền kiểm soát mã nguồn và tiêu chuẩn quốc tế.
Sự ra đời của UBIOS được xem là bước ngoặt lớn giúp Trung Quốc xây dựng nền tảng firmware nội địa độc lập, thoát khỏi sự phụ thuộc vào UEFI, đồng thời mở đường cho một thế hệ máy tính và thiết bị điện toán hoàn toàn “made in China”.