Thuật ngữ NPD (Rối loạn nhân cách tự ái - Narcissistic Personality Disorder) đã trở thành chủ đề được thảo luận sôi nổi trên các nền tảng mạng xã hội. Sự xuất hiện của thuật ngữ này, đặc biệt qua các chương trình truyền hình, đang thu hút sự quan tâm rộng rãi.
NPD là gì?
NPD được định nghĩa là Rối loạn nhân cách tự ái, một dạng rối loạn nhân cách thuộc nhóm B – các rối loạn đặc trưng bởi hành vi kịch tính và phóng đại. Khái niệm này được đề xuất lần đầu vào năm 1968 và chính thức công nhận là một dạng rối loạn nhân cách vào năm 1980.
Điểm đặc trưng của NPD là tính tự cao tự đại (trong suy nghĩ hoặc hành vi), luôn khao khát sự khen ngợi và thiếu khả năng đồng cảm.
Theo DSM-5 (Cẩm nang chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần), một người có thể được chẩn đoán mắc NPD nếu thể hiện ít nhất 5 trong số 9 triệu chứng dưới đây:
Chín Triệu chứng của NPD
1. Tự cao quá mức về tầm quan trọng của bản thân
Thường phóng đại hoặc nói sai về năng lực và thành tích của mình. Họ luôn cho rằng bản thân đóng vai trò quan trọng, vĩ đại và có giá trị vượt trội đối với người khác.
2. Chìm đắm trong những ảo tưởng về thành công, quyền lực, hoặc tình yêu lý tưởng
Họ sống trong một thế giới ảo tưởng nhằm duy trì cảm giác đặc biệt của bản thân. Những sự thật phá vỡ ảo tưởng này sẽ khiến họ phản ứng cực đoan như tức giận, phủ nhận hoặc tấn công người khác.
3. Tin rằng mình là người đặc biệt và duy nhất
Luôn nghĩ rằng chỉ có những người đặc biệt, có địa vị cao mới có thể hiểu được họ và xứng đáng giao thiệp với họ.
4. Khao khát sự ngưỡng mộ từ người khác
Họ cần sự khen ngợi liên tục từ xung quanh để duy trì hình ảnh tích cực về bản thân.
5. Cảm giác đặc quyền quá mức
Luôn cho rằng nhu cầu của mình quan trọng hơn mọi người và mong muốn người khác phải phục tùng một cách tự nhiên.
6. Hành vi bóc lột trong mối quan hệ
Sẵn sàng lợi dụng người khác để đạt được mục đích cá nhân mà không quan tâm đến cảm xúc hay hậu quả đối với người đó.
7. Thiếu đồng cảm
Không thừa nhận hay tôn trọng cảm xúc, nhu cầu của người khác. Họ có thể “giả vờ” lắng nghe, nhưng thực chất chỉ để phán xét hoặc đổ lỗi sau đó.
8. Thường ghen tị với người khác hoặc nghĩ rằng người khác ghen tị với mình
Khi gặp những người tự tin hoặc được yêu mến, họ dễ nảy sinh sự ghen tị và sử dụng sự khinh miệt hoặc phủ nhận làm cơ chế tự vệ.
9. Thể hiện thái độ kiêu căng, ngạo mạn
Luôn cho rằng sự tồn tại của mình là đặc biệt, vượt trội hơn hẳn người khác mà không cần bất kỳ cơ sở nào.
Ảnh hưởng của NPD đến mối quan hệ
Theo các nghiên cứu, NPD gây tổn hại lớn nhất đến các mối quan hệ thân thiết, đặc biệt là hôn nhân. Tính chất bóc lột, thiếu đồng cảm và đòi hỏi cao từ những người mắc NPD khiến mối quan hệ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng, khó duy trì lâu dài.
Dù NPD chưa được bàn luận rộng rãi nhưng sự nguy hiểm của nó trong cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ cá nhân là điều cần được cảnh giác và nhận diện kịp thời.
NPD là gì?
NPD được định nghĩa là Rối loạn nhân cách tự ái, một dạng rối loạn nhân cách thuộc nhóm B – các rối loạn đặc trưng bởi hành vi kịch tính và phóng đại. Khái niệm này được đề xuất lần đầu vào năm 1968 và chính thức công nhận là một dạng rối loạn nhân cách vào năm 1980.
Điểm đặc trưng của NPD là tính tự cao tự đại (trong suy nghĩ hoặc hành vi), luôn khao khát sự khen ngợi và thiếu khả năng đồng cảm.
Theo DSM-5 (Cẩm nang chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần), một người có thể được chẩn đoán mắc NPD nếu thể hiện ít nhất 5 trong số 9 triệu chứng dưới đây:
Chín Triệu chứng của NPD
1. Tự cao quá mức về tầm quan trọng của bản thân
Thường phóng đại hoặc nói sai về năng lực và thành tích của mình. Họ luôn cho rằng bản thân đóng vai trò quan trọng, vĩ đại và có giá trị vượt trội đối với người khác.
2. Chìm đắm trong những ảo tưởng về thành công, quyền lực, hoặc tình yêu lý tưởng
Họ sống trong một thế giới ảo tưởng nhằm duy trì cảm giác đặc biệt của bản thân. Những sự thật phá vỡ ảo tưởng này sẽ khiến họ phản ứng cực đoan như tức giận, phủ nhận hoặc tấn công người khác.
3. Tin rằng mình là người đặc biệt và duy nhất
Luôn nghĩ rằng chỉ có những người đặc biệt, có địa vị cao mới có thể hiểu được họ và xứng đáng giao thiệp với họ.
4. Khao khát sự ngưỡng mộ từ người khác
Họ cần sự khen ngợi liên tục từ xung quanh để duy trì hình ảnh tích cực về bản thân.
5. Cảm giác đặc quyền quá mức
Luôn cho rằng nhu cầu của mình quan trọng hơn mọi người và mong muốn người khác phải phục tùng một cách tự nhiên.
6. Hành vi bóc lột trong mối quan hệ
Sẵn sàng lợi dụng người khác để đạt được mục đích cá nhân mà không quan tâm đến cảm xúc hay hậu quả đối với người đó.
7. Thiếu đồng cảm
Không thừa nhận hay tôn trọng cảm xúc, nhu cầu của người khác. Họ có thể “giả vờ” lắng nghe, nhưng thực chất chỉ để phán xét hoặc đổ lỗi sau đó.
8. Thường ghen tị với người khác hoặc nghĩ rằng người khác ghen tị với mình
Khi gặp những người tự tin hoặc được yêu mến, họ dễ nảy sinh sự ghen tị và sử dụng sự khinh miệt hoặc phủ nhận làm cơ chế tự vệ.
9. Thể hiện thái độ kiêu căng, ngạo mạn
Luôn cho rằng sự tồn tại của mình là đặc biệt, vượt trội hơn hẳn người khác mà không cần bất kỳ cơ sở nào.
Ảnh hưởng của NPD đến mối quan hệ
Theo các nghiên cứu, NPD gây tổn hại lớn nhất đến các mối quan hệ thân thiết, đặc biệt là hôn nhân. Tính chất bóc lột, thiếu đồng cảm và đòi hỏi cao từ những người mắc NPD khiến mối quan hệ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng, khó duy trì lâu dài.
Dù NPD chưa được bàn luận rộng rãi nhưng sự nguy hiểm của nó trong cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ cá nhân là điều cần được cảnh giác và nhận diện kịp thời.
