Đặc điểm tiến hóa nào làm con người khác biệt so với muôn loài ?
Não bộ là thứ làm chúng ta khác nhất so với các phần còn lại:
Chỉ có duy nhất loài chúng ta là phát triển não bộ để có thể làm được những chức năng vô cùng phức tạp như thưởng thức nghệ thuật, tranh cãi, phản biện, đặt câu hỏi, suy ngẫm và rút kinh nghiệm,... Các loài khác cũng vẫn và đang tiếp tục tiến hóa trong suốt chiều dài lịch sử của chúng, có loài thì tiến hóa để có thể bơi giỏi hơn, tiến hóa để ngụy trang tốt hơn, tiến hóa để nhìn trong bóng tối tốt hơn,... Bộ não của chúng ta tiến hóa cũng là để chúng ta có thể sinh tồn tốt hơn. Vậy điều gì đã làm não bộ tiến hóa?
- Não bộ của con người tiêu tốn nhiều năng lượng: Bộ não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể nhưng tiêu tốn tổng cộng 20% cho việc suy nghĩ. Đó cũng là lí do nếu chúng ta căng não giải toán thì sẽ cảm thấy mau đói.
- Não bộ có kích thích lớn khiến cho đầu của thai nhi phải chật vật lắm mới ra khỏi đầu của mẹ trong quá trình sinh nở. Do đó, bộ não của con người bị nén lại làm cho số lượng nếp gấp (nếp nhăn) nhiều hơn so với não của các loài khác. Các em bé ra đời với một bộ não chưa hoàn thiện như thế cần nhiều năm để não bộ phát triển và đạt được tới độ trưởng thành. Đây cũng là lí do mà con non của các loài vùa được sinh ra thì đã có thể chạy nhảy, tự đi lại và có thể nhanh chóng kiếm ăn thì phải cần vài năm để đi đứng vững và trưởng thành.
- Một lí do xã hội nữa là từ khi phát minh ra lửa, con người đã nấu chín thức ăn và giảm bớt năng lượng tiêu hao vào 2 công việc chính là nhai và tiêu hóa, giúp con người có thêm nhiều calo hơn. Ngoài ra thì do việc nhai trở nên dễ dàng hơn nên phần không gian bị thừa của cơ và xương hàm (sau khi chúng tự biến đổi để phù hợp hơn với thói quen ăn uống mới) là nơi để hộp sọ to ra và phát triển hơn.
Bàn tay của con người tiến hóa để có thích nghi với những công việc phức tạp hơn qua từng thời kì. Ở thời tiền sử thì là đục đẽo để tạo ra công cụ lao động, săn bắn và thuần thục các động tác sử dụng chúng (phóng lao, gương cung tên,...). Họ thấy được lợi ích của việc tạo ra những công cụ và trao truyền kinh nghiệm đó qua các thế hệ tiếp theo. Vòng lặp giữa việc tiến hóa để có đôi bàn tay hoàn thiện nhất để sử dụng công cụ và công cụ ngày càng phức tạp, mạnh hơn và mang lại nhiều thành quả hơn cứ tiếp tục diễn ra trong hàng ngàn năm.
Vòng lặp phát triển và tiến hóa cứ luân phiên nhau như thế đã ngày càng thúc đẩy con người trở thành một loài riêng biệt, loài đứng đầu chuỗi thức ăn và khác biệt hoàn toàn so với phần còn lại.
